พันธุกรรมกับภูมิแพ้ ทำไมบางคนถึงแพ้ง่ายกว่าคนอื่น?

คุณเคยสงสัยไหมว่าทำไมบางคนกินกุ้งแล้วขึ้นผื่น แต่บางคนกลับกินได้เป็นกิโลโดยไม่เป็นอะไร หรือบางคนอยู่ในห้องฝุ่นนิดเดียวก็จามไม่หยุด ในขณะที่เพื่อนข้าง ๆ ไม่มีอาการเลย เรื่องนี้ไม่ใช่แค่ “ร่างกายอ่อนแอ” เท่านั้น แต่เกี่ยวข้องกับ พันธุกรรม และระบบภูมิคุ้มกันของเราด้วย

พันธุกรรมมีผลต่อภูมิแพ้อย่างไร

• ยีน (Gene) บางชนิดถูกค้นพบว่ามีความเกี่ยวข้องกับโอกาสเสี่ยงในการเกิดโรคภูมิแพ้ เช่น โรคหืด ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง หรือแพ้อาหาร

• หากพ่อแม่มีประวัติเป็นภูมิแพ้ ลูกมีโอกาสสูงกว่าคนทั่วไปที่จะเป็นเช่นเดียวกัน เรียกว่า “พันธุกรรมส่งต่อความเสี่ยง”

• แต่การมีพันธุกรรมเสี่ยงไม่ได้แปลว่าจะต้องเป็นภูมิแพ้แน่นอน สิ่งแวดล้อมก็มีบทบาท เช่น การสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ ฝุ่นละออง มลพิษ หรืออาหารบางชนิด

---

ปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่กระตุ้นภูมิแพ้

แม้ว่าพันธุกรรมจะเป็นตัวกำหนด “โอกาส” แต่สิ่งแวดล้อมคือปัจจัยที่กระตุ้นให้อาการเกิดขึ้นจริง เช่น

• ฝุ่น ไรฝุ่น และเกสรดอกไม้

• อาหารบางประเภท เช่น นมวัว ไข่ กุ้ง ถั่ว

• มลพิษทางอากาศ และควันบุหรี่

• ความเครียด และวิถีชีวิตที่พักผ่อนไม่เพียงพอ

การเข้าใจร่างกายตนเองช่วยจัดการภูมิแพ้ได้ดีขึ้น

ปัจจุบันความรู้ทางพันธุกรรมถูกนำมาใช้ในการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพมากขึ้น มีงานวิจัยและบริการตรวจยีนที่ช่วยให้เราเข้าใจว่า ยีนของเราเกี่ยวข้องกับภูมิแพ้อย่างไร เพื่อจะได้ปรับพฤติกรรมและการดูแลตนเองได้ตรงจุด

• เช่น การเลือกหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่ตรงกับความเสี่ยง

• การปรับโภชนาการให้เหมาะกับร่างกาย

• การเฝ้าระวังอาการตั้งแต่เนิ่น ๆ

บางคนอาจไม่รู้ว่าในไทยเองก็มีที่ทำเรื่องตรวจยีนด้วยนะ ผมเองเคยได้ยินชื่อ ATGenes แอทยีนส์ อยู่เหมือนกันที่ทำการศึกษาและตรวจเกี่ยวกับพันธุกรรม